وقف
   واگذاری (حبس ملک )

احکام اموات امام هادی (ع ) بر بالین یکی از دوستان بیمار خود رفتند و چون او را نسبت به مرگ بیتاب یافتند فرمودند: مرگ همچون شستشو و حمامی است که آخرین آلودگی به گناهان را از تو پاکیزه میسازد و چون وارد آن شدی و از آن گذشتی از هر غم و اندوهی

احكام اموات امام هادي (ع ) بر بالين يكي از دوستان بيمار خود رفتند و چون او را نسبت به مرگ بيتاب يافتند فرمودند: مرگ همچون شستشو و حمامي است كه آخرين آلودگي به گناهان را از تو پاكيزه ميسازد و چون وارد آن شدي و از آن گذشتي از هر غم و اندوهي نجات مييابي و به هر شادي و فرحي نائل ميگردي .

(1) امام صادق (ع ) درباره مرگ فرمودند: مرگ براي مؤمن مانند خوشبوترين عطري است كه ببويد و از عطرش به وجد آيد و يكباره خستگي و درد از وي رفع شود.

(2) در اديان الهي مرگ آغاز زندگي واقعي است نه پايان زندگي , از اين رو احكام اسلام محدود به زندگي دنيا نيست و براي پس از مرگ نيز قوانيني دارد.

در آستانه مرگ وقتي شخص در آستانه مرگ قرار ميگيرد وي را محتضر مينامند, چه در اين لحظات در محضر خدا و پيامبر اكرم و امامان (ع ) حضور به هم ميرساند.

(مسأ له 2847) بنابر احتياط بايد مسلماني را كه در حال جان دادن است و يامرده و هنوز غسل او تمام نشده , در صورت امكان به پشت بخوابانند بطوري كه كف پايش به طرف قبله باشد.

ولي بعد از غسل بهتر است او را مثل حالتي كه بر او نماز ميخوانند, بخوابانند.

(مسأ له 2848) رو به قبله كردن مسلماني كه در حال جان دادن است بر هر كسي كه شاهد وضعيت اوست , بنابر احتياط, واجب است و بايد در صورت امكان از خود او و اگر ممكن نيست از ولي او اجازه بگيرند.

(مسأ له 2849) مستحب است شهادتين و اقرار به امامت ائمه اطهار(ع ) و سايرعقايد حقه را به كسي كه درحال جان دادن است طوري تلقين كنند كه بفهمد و تلقين را تا وقت مرگ تكرار كنند.

(مسأ له 2850) مستحب است اين دعاها را طوري به كسي كه در حال جان دادن است تلقين كنند كه بفهمد:(اللهماغفرلي الكثير من معاصيك واقبل مني اليسير من طاعتك يا من يقبل اليسير و يعفو عنالكثير إ قبل مني اليسير واعف عني الكثير إ نك أ نت العفو الغفور أ للهم ارحمني فإ نك رحيم ) (مسأ له 2851) مستحب است كسي را كه سخت جان ميدهد, اگر ناراحت نميشود به جايي كه نماز ميخوانده ببرند.

(مسأ له 2852) مستحب است براي راحت شدن كسي كه در حال جان دادن است بر بالين او سوره هاي يس , و الصافات و احزاب و آية الكرسي و آيه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آيه آخر سوره بقره بلكه هر چه از قرآن ممكن است بخوانند.

(مسأ له 2853) تنها گذاشتن كسي كه در حال جان دادن است و قرار دادن چيزي روي شكم او و بودن جنب يا حائض نزد او و همچنين حرف زدن زياد, و گريه كردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مكروه است .

(مسأ له 2854) بعد از مرگ مستحب است چشمها و دهان ميت را ببندند كه باز نماند و دست و پاي او را دراز كنند و پارچه اي روي او بيندازند و اگر شب مرده است , در جايي كه مرده , چراغ روشن كنند, و براي تشييع جنازه او مؤمنين را خبر كنند و در دفن او عجله نمايند, ولي اگر يقين به مردن او ندارند, بايد صبر كنند تا معلوم شود و نيز اگر ميت حامله باشد و بچه در شكم او زنده باشد, بايد دفن را عقب بيندازند, پهلوي چپ او را بشكافند و طفل را بيرون آورند و پهلو را بدوزند و بعد او را دفن كنند.

غسل , كفن , نماز و دفن ميت (مسأ له 2855) غسل دادن , كفن كردن , نماز و دفن ميت مسلمان , واجب كفائي است و چنانچه هيچكس اقدام نكند همه معصيت كرده اند.

(مسأ له 2856) اگر كسي بداند غسل يا كفن يا نماز يا دفن ميت را باطل انجام داده اند بايد دوباره انجام دهدولي اگر گمان دارد كه باطل بوده يا شك دارد كه درست بوده يا نه , لازم نيست اقدام نمايد.

(مسأ له 2857) براي غسل و كفن و نماز و دفن ميت , بنابر احتياط بايد از ولي او اجازه بگيرند.

(مسأ له 2858) ولي زن , شوهر اوست و بعد از شوهر, خويشاوندان نسبي به ترتيب طبقات ارث و اگر در يك طبقه مرد و زن وجود دارد چه متعدد باشند و چه غير متعدد, بنابر احتياط از همه اجازه بگيرند.

و اگر ميت , برادر پدر و مادري و برادر پدري و برادر مادري داشته باشد بنابر احتياط اگر نوبت به آنها رسيد بايد از همه آنها اجازه بگيرند.

و در غير زن مردهايي كه از ميت ارث ميبرند مقدم بر زنهاي آنها هستند و تقدم تابع تقدم در ارث است .

ولي درصورتي كه اقرب در خويشاوندي با كسي كه به ارث سزاوارتر است جمع شوند, احتياط آن است كه دومي از اولي اجازه بگيرد.

(مسأ له 2859) اگر ميت براي غسل و كفن و دفن و نماز خود كسي غير از ولي را تعيين كند, آن شخص ميتواندرد كند.

اما اگر رد نكند و يا رد به وصيت كننده نرسد تا بميرد, بنابر احتياط, لازم است به وصيت اوعمل كند و بنابر احتياط بايد از ولي اجازه بگيرد و ولي هم بايد بنابر احتياط اجازه بدهد.

غسل ميت (مسأ له 2860) واجب است ميت را سه مرتبه غسل بدهند اول با آب مخلوط با سدر, دوم با آب مخلوط با كافور و سوم با آب خالص (مسأ له 2861) اگر سدر و كافور يا يكي از آنها پيدا نشود, بنابر احتياط بايد به جاي هر كدام , ميت را با آب خالص غسل دهند و بنابر احتياط, به جاي هر كدام , تيمم نيز بدهند.

(مسأ له 2862) كسي كه ميت را غسل ميدهد, بنابر احتياط بايد عاقل , بالغ , مسلمان , دوازده امامي و مطلع ازمسائل غسل باشد و غسل را براي اطاعت فرمان خدا به جا آورد.

(مسأ له 2863) غسل بچه مسلمان واجب است و غسل دادن , كفن كردن و دفن كافر بنابر احتياط جايز نيست .

(مسأ له 2864) غسل بچه سقط شده اگر چهار ماهه باشد و يا اندامش كامل شده باشد, بنابر احتياط, واجب است در غير اين صورت در پارچه اي بپچيند و بدون غسل دفن كنند.

(مسأ له 2865) اگر مرد زن را و زن مرد را غسل بدهد, غسل باطل است مگر آنكه زن و شوهر باشند و بهتر است كه زن و شوهر نيز اين كار را نكنند.

(مسأ له 2866) مرد ميتواند دختر بچه اي را كه سن او كمتر از سه سال است غسل دهد.

زن هم ميتواند پسر بچه اي را كه سن او كمتر از سه سال است غسل دهد.

(مسأ له 2867) بنابر احتياط در صورت وجود همجنس نوبت به محرم نميرسد و در صورتي كه همجنس پيدا نشود كساني كه با ميت محرمند ميتوانند او را غسل دهند, ولي بنابر احتياط از زير لباس او را غسل دهند.

(مسأ له 2868 ) نگاه كردن به عورت ميت حرام است , ولي غسل را باطل نميكند.

(مسأ له 2869) اگر جائي از بدن ميت نجس باشد, بنابر احتياط بايد پيش از غسل , آب بكشند.

(مسأ له 2870) بنابر احتياط جايز نيست براي غسل دادن ميت , مزد بگيرند و اگر كسي براي گرفتن مزد, ميت را غسل دهد, آن غسل بنابر احتياط باطل است ولي براي كارهاي مقدماتي مزد گرفتن حرام نيست .

(مسأ له 2871) اگر آب پيدا نشود و يا به دليلي نتوان ميت را با آب غسل داد, بنابر احتياط بايد بجاي هر غسل , ميت را تيمم دهند و بنابر احتياط يك تيمم ديگر نيز به جاي هر سه غسل بدهند.

(مسأ له 2872) كسي كه ميت را تيمم ميدهد, بنابر احتياط بايد كف دست خود را به زمين بزند و به صورت و پشت دستهاي ميت بكشد و اگر ممكن باشد, بنابر احتياط با دست ميت هم او را تيمم بدهد.

غسل مس ميت (مسأ له 2873) اگر كسي جايي از بدن خود را به بدن انسان مرده اي كه سرد شده و غسلش نداده اند بر ساند بايد غسل كند.

بلكه بنابر احتياط لمس بدن شهيد و نيز لمس بدن مرده اي كه او را به جاي غسل تيمم داده اند و يا هر سه غسل او با آب خالص بدون سدر و كافور انجام شده است , نيز همين حكم را دارد.

(مسأ له 2874) تماس با بدن ميت بنابر احتياط وضو را باطل ميكند.

(مسأ له 2875) اگر تمام بدن ميت هنوز سرد نشده باشد غسل واجب نيست اگر چه جايي را كه سرد شده است لمس كند.

(مسأ له 2876) اگر موي خود را به بدن و يا موي ميت برساند يا موي او را لمس كند, بنابر احتياط بايد غسل كند.

(مسأ له 2877) براي لمس بچه مرده حتي بچه سقط شده كه چهار ماه او تمام شده , غسل مس ميت واجب است ;&138 بلكه اگر كمتر از چهار ماهه باشد ولي اندامش كامل باشد بر مادر و هر كس كه با آن تماس پيدا كند, بنابر احتياط غسل واجب است .

و نيز اگر نوزاد پس از مرگ مادر و سرد شدن بدن او به دنيا بيايد و با ظاهر بدن مادر تماس پيدا كند, وقتي بالغ شد واجب است غسل كند.

(مسأ له 2878) اگر انسان ميتي را كه غسل سوم او كامل شده است دست بزند غسل بر او واجب نميشود ولي اگر پيش از آنكه غسل سوم او تمام شود با جايي از بدن او تماس پيدا كند بايد غسل كند.

(مسأ له 2879) اگر بچه نابالغ با بدن ميت تماس پيدا كند بعد از آنكه بالغ شد,بنابر احتياط بايد غسل كند.

(مسأ له 2880) اگر از بدن انسان زنده يا مرده اي كه غسلش نداده اند قسمتي كه داراي استخوان است جدا شود و پيش از آنكه آن قسمت را غسل دهند با آن تماس پيدا شود, بنابر احتياط غسل واجب است .

(مسأ له 2881) براي تماس با استخوان يا دندان جدا شده از مرده , بنابر احتياط بايد غسل كرد.

ولي تماس با دنداني كه از انسان زنده جدا ميشود, غسل ندارد.

ولي اگر با استخواني كه از زنده جدا شده و گوشت ندارد و آن را غسل نداده اند, تماس پيدا شود, بنابر احتياط بايد غسل كرد.

(مسأ له 2882) بنابر احتياط غسل مس ميت جايگزين وضو نميشود.

بنابر اين كسي كه غسل مس ميت انجام داده , بنابر احتياط بايد براي نماز, وضو بگيرد.

(مسأ له 2883) اگر با چند ميت تماس پيدا كند و يا يك ميت را چند بار لمس كند يك غسل كافي است .

(مسأ له 2884) براي كسي كه بايد غسل مس ميت انجام دهد, توقف در مسجد, آميزش جنسي , خواندن قرآن و حتي سوره هاي سجده دار آن مانعي ندارد.

ولي براي نماز بايد غسل كند و بنابر احتياط وضو هم بگيرد.

كفن ميت (مسأ له 2885) ميت مسلمان را بايد با سه پارچه كه آنها را لنگ و پيراهن وسرتاسري ميگويند كفن نمايند.

(مسأ له 2886) لنگ بايد از ناف تا زانو اطراف بدن را بپوشاند و بهتر آن است كه از سينه تا روي پا برسد.

پيراهن بنابر احتياط بايد از سر شانه تا نصف ساق پا, تمام بدن را بپوشاند.

طول سرتاسري بنابر احتياط بايد بقدري باشد كه بستن دو سر آن ممكن باشد و عرض آن بايد به اندازه اي باشد كه يك طرف آن روي طرف ديگر بيايد و بنابر احتياط هر يك از اين سه پارچه به قدري نازك نباشد كه بدن ميت از زير آن پيدا باشد.

(مسأ له 2887) اگر ميت در مورد تهيه كفن وصيت نكرده باشد, ميتوانند بهاي كفن و هزينه هاي ديگري را كه از واجبات دفن است به ميزان متعارف از اصل مال او بردارند.

و بنابر احتياط نسبت به غير واجبات نميتوانند.

(مسأ له 2888) كفن زن به عهده شوهر است اگر چه زن متمول باشد.

(مسأ له 2889) كفن ميت به عهده كسي از خويشان او نيست اگر چه هزينه زندگي او به عهده وي باشد ولي اگر ميت مالي نداشته باشد بنابر احتياط, آن شخص كفن او را بدهد.

(مسأ له 2890) كفن ميت نبايد نجس , غصبي و ابريشم خالص باشد.

نيز بنابر احتياط نبايد پارچه طلاباف باشد.

(مسأ له 2891) اگر كفن ميت نجس شود چنانچه كفن ضايع نميشود بايدمقدار نجس را بشويند يا ببرند و الا در صورت امكان عوض كنند.

(مسأ له 2892 ) مستحب است انسان در حال سلامتي كفن و سدر و كافور خود را تهيه كند.

حنوط (مسأ له 2893 ) بعد از غسل و بنابر احتياط قبل از كفن كردن بايد مقداري كافور ساييده تازه به پيشاني و كف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاي ميت بمالند و بنابر احتياط مقداري كافور بر آنها بگذارند.

به اين عمل حنوط ميگويند.

مستحب است كافور مخلوط به تربت سيدالشهدأ (ع ) باشد.

و بنابر احتياط بايد كافور را اول به پيشاني بمالند و در بقيه اعضأ ترتيب لازم نيست .

(مسأ له 2894) بنابر احتياط نبايد ميت را با مواد معطر خوشبو كنند يا مواد معطر را با كافور مخلوط كنند.

(مسأ له 2895) اگر كافور كم باشد, بنابر احتياط بايد غسل را مقدم نمايند و اگر براي اعضأ او كم است , بنابر احتياط, پيشاني را مقدم بدارند.

(مسأ له 2896) مستحب است دو چوب تر و تازه با ميت در قبر بگذارند.

نماز ميت (مسأ له 2897) نماز خواندن بر جسد مسلمان واجب است , بلكه بنابر احتياط بر بچه اي كه شش سال دارد واجب است و اگر سنش كمتر است ولي در حدي بوده كه نماز را درك ميكرده است , بنابر احتياط بر او نيز نماز بخوانند.

(مسأ له 2898) نماز بايد بعد از غسل و حنوط و كفن كردن ميت خوانده شود واگر قبل از آنها يا در بين آنها خوانده شود كافي نيست .

اگر چه از روي فراموشي يا ندانستن مسأ له باشد.

(مسأ له 2899) كسي كه ميخواهد نماز ميت بخواند لازم نيست وضو بگيرد يا بدن و لباسش پاك باشد ولي بايد رو به قبله باشد.

و احتياط در اين است كه اگرغسل بر او واجب است بدون غسل و اگر وظيفه اش تيمم است بدون تيمم نماز نخواند و مبطلات نمازهاي ديگر را در وسط نماز ترك كند.

(مسأ له 2900) واجب است ميت را در مقابل نماز گزار به پشت بخوابانند بطوري كه سر او در طرف بطوري بطوري كه سر او در طرف راست نمازگزار و پاي او در طرف چپ نمازگزار باشد.

(مسأ له 2901) بنابر احتياط مكان نماز گزار بايد غصبي نباشد و نيز بنابراحتياط, نسبت به جائي كه ميت قرار دارد, خيلي بلندتر يا كوتاهتر نباشد.

ولي پستي و بلندي مختصر مانعي ندارد.

(مسأ له 2902) نماز گزار نبايد از ميت خيلي فاصله داشته باشد به طوري كه عرفا نماز بر ميت صدق نكند.

ولي اگر نماز به جماعت خوانده ميشود چنانچه صفها به يكديگر متصل باشند اشكال ندارد.

(مسأ له 2903) نماز ميت را بايد ايستاده و با قصد قربت خواند ودر موقع نيت , ميت را معين نمود.

(مسأ له 2904) اگر ميت وصيت كرده باشد كه شخص معيني بر او نماز بخواند, بنابر احتياط آن شخص بايد از ولي ميت اجازه بگيرد و ولي هم بنابر احتياط بايد اجازه بدهد.

(مسأ له 2905) مكروه است كه بر ميت چند مرتبه نماز بخوانند مگر آنكه اهل علم و تقوي باشد.

و اگر يك نفر چند مرتبه نماز بخواند اشكال دارد.

(مسأ له 2906) اگر ميت را بدون نماز, دفن كنند يا معلوم شود نمازي كه بر وي خوانده اند درست نبوده است , بنابر احتياط بايد بر قبرش نماز بخوانند و نبش قبر, بنابر احتياط جايز نيست .

(3) دستور نماز ميت (مسأ له 2907) نماز ميت پنج تكبير دارد و اگر نماز گزار پنج تكبير به اين ترتيب بگويد كافي است : بعد از نيت و گفتن تكبير اول بگويد: اشهد ان لا اله إ لا اللّه و أ ن محمدا رسول اللّه

اشهد ان لا اله إ لا اللّه و أ ن محمدا رسول اللّه
(4) و بعد از تكبير دوم بگويد: أ للهم صل علي محمد و آل محمد
أ للهم صل علي محمد و آل محمد
(5).

و بعد از تكبير سوم بگويد: أ للهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات
أ للهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات
(6).

و بعد از تكبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد: أ للهم اغفر لهذا الميت
أ للهم اغفر لهذا الميت
(7) و اگر زن است بگويد: أ للهم اغفر لهذه الميت
أ للهم اغفر لهذه الميت
(8) و بعد تكبير پنجم را بگويد.

بهتر است بعد از تكبير اول بگويد: اشهد أ ن لا إ له الا اللّه وحده لا شريك له و اشهد أ ن محمدا عبده و رسوله أ رسله بالحق بشيرا و نذيرا بين يدي الساعة
اشهد أ ن لا إ له الا اللّه وحده لا شريك له و اشهد أ ن محمدا عبده و رسوله أ رسله بالحق بشيرا و نذيرا بين يدي الساعة
(10).

و بعد از تكبير دوم بگويد: أ للهم صل علي محمد و آل محمد و بارك علي محمد و آل محمد وارحم محمدا و آل محمد كأ فضل ما صليت و باركت و ترحمت علي إ براهيم و آل إ براهيم إ نك حميد مجيد وصل علي جميع الانبيأ و المرسلين و الشهدأ و الصديقين و جميع عباداللّه الصالحين
أ للهم صل علي محمد و آل محمد و بارك علي محمد و آل محمد وارحم محمدا و آل محمد كأ فضل ما صليت و باركت و ترحمت علي إ براهيم و آل إ براهيم إ نك حميد مجيد وصل علي جميع الانبيأ و المرسلين و الشهدأ و الصديقين و جميع عباداللّه الصالحين
(9).

و بعد از تكبير سوم بگويد: أ للهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات و المسلمين والمسلمات أ لا حيأ منهم و الا موات تابع بيننا و بينهم بالخيرات إ نك مجيب الدعوات إ نك علي كل شي قدير
أ للهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات و المسلمين والمسلمات أ لا حيأ منهم و الا موات تابع بيننا و بينهم بالخيرات إ نك مجيب الدعوات إ نك علي كل شي قدير
(11).

و بعد از تكبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد: أ للهم ان هذا عبدك و ابن عبدك و ابن أ متك نزل بك و انت خير منزول به أ للهم إ نا لا نعلم منه الا خيرا انت أ علم به منا أ للهم إ ن كان محسنا فزد في إ حسانه و إ ن كان مسيئا فتجاوز عنه و اغفر لنا و له أ للهم اجعله عندك في أ علي عليين و اخلف علي اهله في الغابرين وارحمه برحمتك يا أ رحم الراحمين
أ للهم ان هذا عبدك و ابن عبدك و ابن أ متك نزل بك و انت خير منزول به أ للهم إ نا لا نعلم منه الا خيرا انت أ علم به منا أ للهم إ ن كان محسنا فزد في إ حسانه و إ ن كان مسيئا فتجاوز عنه و اغفر لنا و له أ للهم اجعله عندك في أ علي عليين و اخلف علي اهله في الغابرين وارحمه برحمتك يا أ رحم الراحمين
(12).

و بعد تكبير پنجم را بگويد.

و اگر ميت زن است بعد از تكبير چهارم بگويد:أ للهم ان هذه امتك و ابنة عبدك وابنة أ متك نزلت بك و انت خير منزول به أ للهم إ نا لا نعلم منها الا خيرا و انت أ علم بها منا أ للهم إ ن كانت محسنة فزد في احسانها و إ ن كانت مسيئة فتجاوز عنها و اغفرلنا و لها أ للهم اجعلها عنك في أ علي عليين و اخلف علي أ هلها في الغابرين و ارحمها برحمتك يا أ رحم الراحمين
أ للهم ان هذه امتك و ابنة عبدك وابنة أ متك نزلت بك و انت خير منزول به أ للهم إ نا لا نعلم منها الا خيرا و انت أ علم بها منا أ للهم إ ن كانت محسنة فزد في احسانها و إ ن كانت مسيئة فتجاوز عنها و اغفرلنا و لها أ للهم اجعلها عنك في أ علي عليين و اخلف علي أ هلها في الغابرين و ارحمها برحمتك يا أ رحم الراحمين
(13).

(مسأ له 2908) كسي كه نماز ميت را به جماعت ميخواند بايد تكبيرها و دعاهاي آن را بخواند.

(مسأ له 2909) اگر دو يا چند ميت باشد, نمازگزار ميتواند براي هر كدام جداگانه نماز بخواند و يا اينكه بر همه يك نماز بخواند و بعد از تكبير چهارم ضميرها را تثنيه يا جمع بياورد و در اين صورت بايد همه جنازه ها را در جلوي نمازگزار مرتب و پهلوي هم قرار دهند.

مستحبات نماز ميت (مسأ له 2910 ) چند چيز در نماز ميت مستحب است :1. كسي كه نماز ميت ميخواند با وضو يا غسل يا تيمم باشد,و احتياط مستحب آن است كه در صورتي تيمم كند كه وضو و غسل ممكن نباشد, يا بترسد كه اگر وضو بگيرد يا غسل كند به نماز ميت نرسد.

2. اگر ميت مرد است , امام جماعت يا كسي كه به طور انفرادي بر او نمازميخواند مقابل وسط قامت او بايستد و اگر ميت زن است مقابل سينه اش بايستد.

3. پا برهنه نماز بخواند.

4. در هر تكبير دستها را بلند كند.

5. فاصله او از ميت به قدري باشد كه اگر باد لباسش را حركت دهد به جنازه برسد.

5. نماز ميت را به جماعت بخوانند.

7. امام جماعت تكبير و دعاها را بلند بخواند و مأ مومين آهسته بخوانند 8. در جماعت اگر چه مأ موم يك نفر باشد, عقب امام بايستد.

9. نماز گزار به ميت و مؤمنين زياد دعا كند.

10. پيش از نماز سه مرتبه بگويد: الصلاة .

11. نماز را در جائي بخوانند كه مردم بيشتر شركت كنند.

12 .زن حائض اگر نماز ميت را به جماعت ميخواند در صفي تنها بايستد.

(مسأ له 2911) برگزاري نماز ميت در مساجد غير از مسجدالحرام مكروه است .

آداب تشييع (مسأ له 2912) تشييع جنازه مسلمان اهميت و ثواب بسياري دارد و مستحب است : 1. جنازه را بر روي شانه هايشان حمل كنند 2 .

پشت سر جنازه يا در دو طرف آن قدم بردارند و بهتر است پشت جنازه حركت كنند.

3. تشييع كننده با حالت خشوع , در اين فكر باشد كه دير يا زود خواه ناخواه او نيز چنين سرنوشتي خواهد داشت و تصور كند اين اوست كه به دست مردم حمل ميشود و از خداوند درخواست كرده كه براي جبران گذشته به دنيا باز گردد و اكنون دعايش مستجاب شده است .

4. حمل كننده جنازه به هنگام حمل بگويد: بسم الله و بالله و صلي الله علي محمد و آل محمد, اللهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات .

(مسأ له 2913) سوار شدن به هنگام تشييع مكروه است مگر آنكه عذري وجودداشته باشد مثلا راه دور باشد ولي سوار شدن در بازگشت مكروه نيست .

(مسأ له 2914) تشييع بانوان حتي براي جنازه زن مكروه است و بعيد نيست اين كراهت براي بانوان جوان باشد.

احكام دفن (مسأ له 2915 ) واجب است جسد ميت را طوري دفن كنند كه بوي آن بيرون نيايد و درندگان نيز نتوانند به آن دست پيدا كنند و مستحب است قبر را محكم بسازند.

(مسأ له 2916) ميت را بايد در قبر بر پهلوي راست بخوابانند بطوري كه جلوي بدن او رو به قبله باشد.

(مسأ له 2917) بنابر احتياط دفن مسلمان در قبرستان كفار و دفن كافر در قبرستان مسلمانان جايز نيست .

(مسأ له 2918) بنابر احتياط دفن ميت در مسجد جايز نيست .

همچنين نبايد ميت مسلمان را در جائي كه بياحترامي به اوست دفن كند.

(مسأ له 2919) دفن ميت در قبر مرده ديگر, بنابر احتياط جايز نيست مگر آنكه قبر و ميت به كلي از بين رفته باشد.

(مسأ له 2920) چيزي كه از ميت جدا شده است مثل ناخن و دندان او, بنابراحتياط بايد با او دفن شود و اگر بعداز دفن پيدا شود, بنابر احتياط طوري با او دفن كنند كه موجب نبش قبر نشود.

(مسأ له 2921) دفن ناخن و دنداني كه در زمان حيات جدا ميشود, مستحب است .

(مسأ له 2922) اگر بچه در رحم مادر بميرد و غير از كورتاژ راهي براي نجات جان مادر نباشد, بنابر احتياط بايد عمل كورتاژ توسط شوهرش و اگر شوهرش تخصص ندارد توسط زن متخصص و اگر ممكن نبود توسط مردمتخصصي كه محرم اوست , انجام گيرد.

مگر آنكه زن متخصص يا مردمتخصص محرم در دسترس نباشد.

و اگر مادر بميرد و بچه در رحم او زنده باشد بايد بچه را به همان ترتيب نجات داد.

آداب دفن (مسأ له 2923) مستحب است قبر را به اندازه قد انسان متوسط گود كنند و ميت را در نزديكترين قبرستان دفن نمايند, مگر آنكه قبرستان دورتر, از جهتي بهترباشد, مثل آنكه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند, يامردم براي فاتحه خواني بيشتر به آنجا بروند و نيز جنازه را در چند متري قبر, بر زمين بگذارند تا سه مرتبه و كمكم نزديك ببرند, و در نوبت چهارم وارد قبر كنند و اگر ميت مرد است در دفعه سوم طوري زمين بگذارند كه سر او طرف پايين قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند و اگر زن است در دفعه سوم سمت قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر كنند و در موقع وارد كردن , پارچه اي روي قبر بگيرند.

نيز مستحب است جنازه را به آرامي از تابوت بگيرند و وارد قبر كنند و دعائي كه دستور داده شده , پيش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آنكه ميت را در لحد گذاشتند, گره هاي كفن را باز كنند و صورت ميت را روي خاك بگذارند و بالشي از خاك زير سر او بسازند و پشت ميت , خشت خام يا كلوخي بگذارندكه ميت به پشت برنگردد و پيش از آنكه لحد را بپوشانند, دست راست را به شانه راست ميت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ ميت بگذارند و دهان را نزديك گوش او ببرند

 و به شدت حركتش دهندو سه مرتبه بگويند: اسمع إ فهم يا فلان بن فلان

اسمع إ فهم يا فلان بن فلان
و به جاي فلان اسم ميت و پدرش را بگويند مثلا اگر اسم او محمد و اسم پدرش علي است سه مرتبه بگويند: اسمع إ فهم يا محمد بن علي پس از آن بگويند هل انت علي العهد الذي فارقتنا عليه من شهادة أ ن لا اله الااللّه وحده لا شريك له و أ ن محمدا ـ صلي اللّه عليه و آله ـ عبده و رسوله و سيد النبيين و خاتم المرسلين و أ ن عليا أ ميرالمؤمنين

و سيد الوصيين و إ مام افترض اللّه طاعته علي العالمين و أ ن الحسن و الحسين و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد والحسن بن علي و القائم الحجة المهدي ـ صلوات اللّه عليهم ـ أ ئمة المؤمنين وحجج اللّه علي الخلق أ جمعين و أ ئمتك أ ئمة هدي أ برار يا فلان بن فلان إ ذا أ تاك الملكان المقربان رسولين من عنداللّه ـ تبارك و تعالي ـ و سأ لاك عن ربك و عن نبيك و عن دينك و عن كتابك

 و عن قبلتك و عن أ ئمتك فلا تخف و لا تحزن و قل في جوابهما: أ للّه ربي و محمد(ص ) نبيي و الا سلام ديني و القرآن كتابي و الكعبة قبلتي و أ ميرالمؤمنين علي بن أ بيطالب (ع ) إ مامي و الحسن بن علي المجتبي (ع ) إ مامي و الحسين بن علي الشهيد بكربلا(ع ) إ مامي و علي زين العابدين (ع ) إ مامي و محمد الباقر(ع ) إ مامي و جعفر الصادق (ع ) إ مامي و موسي الكاظم (ع ) إ مامي و علي الرضا(ع ) إ مامي و محمد الجواد(ع ) إ مامي و علي الهادي

 إ مامي و الحسن العسكري (ع ) إ مامي و الحجة المنتظر إ مامي , هؤلا ـ صلوات اللّه عليهم أ جمعين ـ أ ئمتي و سادتي و قادتي و شفعائي بهم أ تولي و من أ عدائهم أ تبر في الدنيا و الا خرة ثم اعلم يا فلان بن فلان

إ ذا أ تاك الملكان المقربان رسولين من عنداللّه ـ تبارك و تعالي ـ و سأ لاك عن ربك و عن نبيك و عن دينك و عن كتابك  و عن قبلتك و عن أ ئمتك فلا تخف و لا تحزن و قل في جوابهما: أ للّه ربي و محمد(ص ) نبيي و الا سلام ديني و القرآن كتابي و الكعبة قبلتي و أ ميرالمؤمنين علي بن أ بيطالب (ع ) إ مامي و الحسن بن علي المجتبي (ع ) إ مامي و الحسين بن علي الشهيد بكربلا(ع ) إ مامي و علي زين العابدين (ع ) إ مامي و محمد الباقر(ع ) إ مامي و جعفر الصادق (ع ) إ مامي و موسي الكاظم (ع ) إ مامي و علي الرضا(ع ) إ مامي و محمد الجواد(ع ) إ مامي و علي الهادي  إ مامي و الحسن العسكري (ع ) إ مامي و الحجة المنتظر إ مامي , هؤلا ـ صلوات اللّه عليهم أ جمعين ـ أ ئمتي و سادتي و قادتي و شفعائي بهم أ تولي و من أ عدائهم أ تبر في الدنيا و الا خرة ثم اعلم يا فلان بن فلان
به جاي فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد.

ان اللّه ـ تبارك و تعالي ـ نعم الرب و أ ن محمدا(ع ) نعم الرسول و أ ن علي بن أ بيطالب (ع ) و أ ولاده المعصومين أ لائمة الاثني عشر نعم الا ئمة و أ ن ما جأ به محمد ـ صلي اللّه عليه و آله ـ حق و أ ن الموت حق و سؤال منكر و نكير في القبر حق و البعث حق و النشور حق والصراط حق والميزان حق و تطاير الكتب حق و أ ن الجنة حق والنار حق و أ ن الساعة آتية لا ريب فيها و ان اللّه يبعث من في القبور
ان اللّه ـ تبارك و تعالي ـ نعم الرب و أ ن محمدا(ع ) نعم الرسول و أ ن علي بن أ بيطالب (ع ) و أ ولاده المعصومين أ لائمة الاثني عشر نعم الا ئمة و أ ن ما جأ به محمد ـ صلي اللّه عليه و آله ـ حق و أ ن الموت حق و سؤال منكر و نكير في القبر حق و البعث حق و النشور حق والصراط حق والميزان حق و تطاير الكتب حق و أ ن الجنة حق والنار حق و أ ن الساعة آتية لا ريب فيها و ان اللّه يبعث من في القبور
(14) بعد بگويد: ا فهمت يا فلان به جاي فلان اسم ميت را بگويد.

سپس بگويد: ثبتك اللّه بالقول الثابت و هداك اللّه إ لي صراط مستقيم عرف اللّه بينك و بين أ وليائك في مستقر من رحمته
ثبتك اللّه بالقول الثابت و هداك اللّه إ لي صراط مستقيم عرف اللّه بينك و بين أ وليائك في مستقر من رحمته
(15) بعد بگويد: أ للهم جاف الا رض عن جنبيه و أ صعد بروحه إ ليك ولقه منك برهانا أ للهم عفوك عفوك
أ للهم جاف الا رض عن جنبيه و أ صعد بروحه إ ليك ولقه منك برهانا أ للهم عفوك عفوك
(16).

كسي كه تلقين ميكند بايد توجه داشته باشد كه اگر ميت زن است ضميرهاي مذكر در اين دعاها را به صورت ضمير مؤنث بگويد.

(مسأ له 2924) خوب است كسي كه ميت را در قبر ميگذارد, با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پاي ميت از قبر بيرون بيايد و غير از خويشا ميت كساني كه حاضرند, با پشت دست خاك بر قبر بريزند و إ نا للّه و إ نا إ ليه راجعون بگويند.

اگر ميت زن است كسي كه با او محرم است او را در قبر بگذارد و اگر محرمي نباشدخويشانش او را در قبر گذارند.

(مسأ له 2925) خوب است قبر, مربع مستطيل و به اندازه چهار انگشت اززمين بلندتر باشد و نشانه اي روي آن بگذارند كه اشتباه نشود و روي قبر آب بپاشند, و بعد از پاشيدن آب كساني كه حاضرند, دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز كرده در خاك فرو برند و هفت مرتبه سوره مباركه انا أ نزلناه را بخوانند و براي ميت طلب آمرزش كنند و اين دعا را بخوانند: أ للهم جاف الا رض عن جنبيه و أ صعد إ ليك روحه و لقه منك رضوانا و أ سكن قبره من رحمتك ما تغنيه به عن رحمة من سواك
أ للهم جاف الا رض عن جنبيه و أ صعد إ ليك روحه و لقه منك رضوانا و أ سكن قبره من رحمتك ما تغنيه به عن رحمة من سواك
(18).

(مسأ له 2926) پس از بازگشت كساني كه همراه جنازه آمده اند, مستحب است ولي ميت يا كسي كه از طرف او اجازه دارد دعاهائي را كه دستور داده شده است به ميت تلقين كند.

(مسأ له 2927) بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را تسليت دهند و نيز مستحب است تا سه روز براي اعضاي خانه ميت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مكروه است .

(مسأ له 2928) مستحب است انسان در مرگ خويشان , مخصوصا در مرگ فرزند صبر كند و هر وقت ميت را ياد ميكند إ نا للّه و إ نا إ ليه راجعون بگويد, و براي ميت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد.

(مسأ له 2929) بنابر احتياط جايز نيست انسان در مرگ كسي به خود آسيب برساند مثل آنكه موي خود را بكند يا سيلي به صورت خود بزند.

(مسأ له 2930) بنابر احتياط پاره كردن يقه و لباس در مرگ كسي حتي در مرگ پدر و برادر جايز نيست .

(مسأ له 2931 ) بنابر احتياط در گريه بر ميت , نبايد صدا را خيلي بلند كند.

(مسأ له 2932) اگر مرد در مرگ كسي , يقه يا لباس خود را پاره كند و يا زن در عزاي ميت صورت بخراشديا موي خود را بكند, بايد ده فقير را سير كند و يا آنها را بپوشاند و چنانچه زن در عزاي ميت موي خود را بچيند, بنابر احتياطبايد شصت فقير را طعام دهد يا شصت روز, روزه بگيرد.

مراسم گرفتن براي ميت (مسأ له 2933) برگزاري مجلس ترحيم و طلب مغفرت براي ميت نيكوست .

نيز مستحب است براي ميت صدقه و خيرات بدهند و قرآن بخوانند.

اما براي خصوص مجلس روز سوم , هفتم , چهلم و برگزاري مجلس سالگرد توصيه خاصي در شريعت وارد نشده است .

از اين رو سزاوار است بازماندگان ميت براي برگزاري اينگونه مجالس كه غالبا رجحان شرعي ندارد خود را به مشقت نيندازند و براي هزينه آن خود را به آب و آتش نزنند و از چشم همچشمي و زياده روي كه هرگز موجب اجر براي زنده و مرده نخواهد بود, بپرهيزند.

درخبر است كه در زمان اميرالمؤمنين (ع ) شخصي براي خود نمايي و تظاهر به رياست و نه براي خدا, سيصد شتر قرباني كرد و حضرت گوشت آنها را بر مردم تحريم نمود و احدي از آنها نخورد.

بايد دانست آنچه براي ميت لازم است در درجه اول اداي بدهيهاي او مثل خمس و زكات و بدهيهاي شخصي و كفارات و مظالم و نماز و روزه ها قضا شده و حجي است كه بر عهده او آمده و بجا نياورده است و در درجه دوم خيرات مستحب مثل صدقه و احسان به فقرا و امور خيريه ديگر است .


پاورقي  1ـ اعتقادات صدوق .

2ـ اعتقادات صدوق .

3ـ در اين مسأ له , احتياط ممكن نيست .

4ـ شهادت ميدهم كه هيچ خدايي جز خداي يگانه نيست و محمد(ص ) فرستاده اوست .

5ـ خدايا

 6ـ خداوندا

 7ـ خدايا اين ميت را مورد آمرزش خود قرار ده .

8ـ خدايا اين ميت را مورد آمرزش خود قرار ده .

9ـ شهادت ميدهم كه هيچ خدايي جز خداي يگانه نيست , خدايي كه يكي است و هيچ شريكي براي او نيست و شهادت ميدهم محمد(ص ) بنده و فرستاده اوست خداوند او را پيش از قيامت بحق فرستاد تا بشارت دهنده و ترساننده باشد.

10ـ خداوندا محمد(ص ) و آل او را مورد رحمت خود قرار ده مانند بهترين درود و بركت و رحمتي كه بر ابراهيم و آل او فرستادي همانا تو ستايش شده و بزرگواري .

و بر تمامي پيامبران و رسولان خود و شهدا و صديقين و همه بندگان صالح خود درود و رحمت فرست .

11ـ بار خدايا مورد آمرزش خود قرار ده و ميان ما و آنها خيرات را پياپي و مستمر گردان همانا تو اجابت كننده دعاها هستي و بر هر چيزي و هر كاري توانائي .

12ـ خدايا اين ميت بنده توست و فرزند بنده تو اكنون به تو وارد شده است و تو بهترين ميزبان هستي .

خداوندا او را زياد فرما و چنانكه گنهكار است پس از گناه او درگذر, و ما و او را بيامرز.

خداوندا او را در عاليترين درجات قرار ده و در بين آيندگان بر بازماندگان او جانشين باش و بارحمت خود به او رحم كن اي رحيمترين رحم كنندگان .

13ـ خدايا اين ميت بنده توست و فرزند بنده تو ميباشد اكنون به تو وارد شده است و تو بهترين ميزبان .

هستي خداوند است , پاداش او را زياد فرما و چنانچه گنهكار است , از گناه او درگذر, و ما و او را بيامرز.

خداوندا او را در عاليترين درجات قرار ده و در بين آيندگان بر بازماندگان او جانشين باش و با رحمت خود به او رحم كن اي رحيمترين رحم كنندگان .

14ـ معناي تلقين به اين شرح ميباشد: بشنو و بفهم اي فلاني فرزند فلاني ما از آن جداشدي باقي هستي ؟ عهدي كه عبارت است از شهادت به توحيد خداي بي شريك و نبوت حضرت محمد(ص ) كه بنده خدا و فرستاده او و بهترين پيامبران خدا و آخرين آنان ميباشد و نيز شهادت به اينكه حضرت علي (ع ) اميرمؤمنان و سيد اوصيا و امامي است كه خداوند پيروي او را بر همه مردم عالم واجب نموده است

 و پس از آن حضرت , اولاد بزگوار او: حسن (ع ) ,حيسن (ع ) , عليبن الحسين (ع ) , محمدبنعلي (ع ) , جعفربن محمد(ع ) , موسيبن جعفر(ع ) , عليبن موسي (ع ) , محمدبن علي (ع ) , عليبن محمد(ع ) , حسنبن علي (ع ) , مهدي حجت قائم (ع ) , ـ كه درود و رحمت خدا بر آنان باد ـ همگي امامان مردم مؤمن و حجتهاي خداوند بر تمام مردم و نيز امامان تميباشند اماماني كه همگي هدايت كننده و افرادي نيك و صالح ميباشند.

اي فلاني فرزند فلاني براي سؤال نزد تو آمدند و از خداي تو و پيامبر تو و دين تو و كتاب تو و قبله تو و امامان تو سؤال نمودند, نترس و محزون مشو و در جواب آنان بگو:خداوند پروردگار من است و محمد(ص ) پيامبر من است و اسلام دين من است و قرآن كتاب من است

 و كعبه قبله من است و اميرالمؤمنين (ع ) وحسنبن علي (ع ) و حسين بنعلي شهيد كربلا(ع ) و عليزين العابدين (ع ) و محمد باقر(ع ) و جعفر صادق (ع ) و موسي كاظم (ع ) و عليالرضا(ع ) ومحمدجواد(ع ) و علي هادي (ع ) و حسن عسكري (ع ) و حجت منتظر(ع ) كه درود و رحمت خدا بر آنان باد ـ همگي امامان من و سروران من و شفيعان من هستند همانا رشته ولايت و محبت را با آنان پيوند زده ام و از دشمنانشان در خوب پروردگاري است

و حضرت محمد(ص ) خوب پيامبري است وحضرت عليبن ابيطالب (ع ) و اولاد معصوم آن حضرت , يعني دوازده امام , خوب اماماني ميباشند, و بدان كه آنچه را پيامبر اسلام حضرت محمد(ص ) با خود آورده حق است و مرگ حق است و سؤال منكر و نكير در قبرحق است و رستاخيز و زنده شدن مردگان حق است و صراط حق است و ميزان حق است و پخش شدن نامه هاي اعمال مردم و رسيدن به دست او حق است آنها بهشت حق است و جهنم حق است , و به طور قطع روز قيامت خواهد آمد و در آن روز خداوند همه مردگان را زنده خواهد كرد

بشنو و بفهم اي فلاني فرزند فلاني ما از آن جداشدي باقي هستي ؟ عهدي كه عبارت است از شهادت به توحيد خداي بي شريك و نبوت حضرت محمد(ص ) كه بنده خدا و فرستاده او و بهترين پيامبران خدا و آخرين آنان ميباشد و نيز شهادت به اينكه حضرت علي (ع ) اميرمؤمنان و سيد اوصيا و امامي است كه خداوند پيروي او را بر همه مردم عالم واجب نموده است  و پس از آن حضرت , اولاد بزگوار او: حسن (ع ) ,حيسن (ع ) , عليبن الحسين (ع ) , محمدبنعلي (ع ) , جعفربن محمد(ع ) , موسيبن جعفر(ع ) , عليبن موسي (ع ) , محمدبن علي (ع ) , عليبن محمد(ع ) , حسنبن علي (ع ) , مهدي حجت قائم (ع ) , ـ كه درود و رحمت خدا بر آنان باد ـ همگي امامان مردم مؤمن و حجتهاي خداوند بر تمام مردم و نيز امامان تميباشند اماماني كه همگي هدايت كننده و افرادي نيك و صالح ميباشند. اي فلاني فرزند فلاني براي سؤال نزد تو آمدند و از خداي تو و پيامبر تو و دين تو و كتاب تو و قبله تو و امامان تو سؤال نمودند, نترس و محزون مشو و در جواب آنان بگو:خداوند پروردگار من است و محمد(ص ) پيامبر من است و اسلام دين من است و قرآن كتاب من است  و كعبه قبله من است و اميرالمؤمنين (ع ) وحسنبن علي (ع ) و حسين بنعلي شهيد كربلا(ع ) و عليزين العابدين (ع ) و محمد باقر(ع ) و جعفر صادق (ع ) و موسي كاظم (ع ) و عليالرضا(ع ) ومحمدجواد(ع ) و علي هادي (ع ) و حسن عسكري (ع ) و حجت منتظر(ع ) كه درود و رحمت خدا بر آنان باد ـ همگي امامان من و سروران من و شفيعان من هستند همانا رشته ولايت و محبت را با آنان پيوند زده ام و از دشمنانشان در خوب پروردگاري است و حضرت محمد(ص ) خوب پيامبري است وحضرت عليبن ابيطالب (ع ) و اولاد معصوم آن حضرت , يعني دوازده امام , خوب اماماني ميباشند, و بدان كه آنچه را پيامبر اسلام حضرت محمد(ص ) با خود آورده حق است و مرگ حق است و سؤال منكر و نكير در قبرحق است و رستاخيز و زنده شدن مردگان حق است و صراط حق است و ميزان حق است و پخش شدن نامه هاي اعمال مردم و رسيدن به دست او حق است آنها بهشت حق است و جهنم حق است , و به طور قطع روز قيامت خواهد آمد و در آن روز خداوند همه مردگان را زنده خواهد كرد
.

15ـ يعني : آيا آنچه را گفته شد فهميدي اي فلاني ؟ خداوند تو را بر گفتار حق ثابت قدم گرداند و به راه مستقيم هدايت نمايد و تو را در بهشت در جوار رحمت خود با سروران و اوليائت آشنا سازد.

16ـ يعني : خداوندا زمين را از دو پهلوي او فراخ نما و روح او را به سوي خودت بالابر و به او قدرت استدلال عطابفرما خدايا عفوت را عفوت را از او دريغ مدار.

17ـ خدايا جايگاه او را فراخ نما و روح او را به طرف خود بالا بر و او رامشمول رضايت و رحمت خود قرار بده .


| شناسه مطلب: 75819